SỰ TÍCH NHÀ THỜ PHÒNG LẠNG GIANG QUẬN CÔNG (Tọa lạc tại số 20 Nguyễn Tuân – Thành phố Huế) ( Nguyên văn bằng chữ Hán của cố Tổng Đốc Đại nhân Tôn Thất Đạm ghi lại sự tích nhà thờ, có khắc bằng bảng gỗ tại bên tả từ đường .Đây là bản dịch nghĩa. ) Đại phàm làm việc gì có người sáng tạo ra trước thời phải có người thủ thành về sau, mới mong được lâu dài mà không tệ hại. Nhà mình ơn trên rất hậu. Lẽ nào con cháu sau không biết cẩn thận để giữ lấy gia phong hay sao. Nguyên nhà thờ tại làng Xuân Hòa ( ba gian hai chái bằng ngói) và đất vườn một mẫu bốn sào là của ÂN ban cho ông Bác và ông Nội ta(1) để ở thờ ông Tằng tổ của ta là Ngài Lạng Giang Quận Công(2). Sở dĩ được Ân hậu như thế là vì ông tằng ta có nhiều công nghiệp, nên mới được báo đáp như vậy, không phải dễ mà được đâu. Kế sau đó hai ông của ta đều qua đời cả, Tiên nghiêm (3) ta làm nên sự nghiệp (Hộ Bộ Thượng thư), mới lập nên sở vườn Lục Giả này tại làng Phú Xuân( Một mẫu hai sào), dựng nên mọt nhà thờ ba gian hai chía bằng ngói Triều đông để thờ ông Nội ta Cả hai nhà thờ trải qua lâu năm đều bị hư nát cả, không thể để vậy mà ngó được, vã lại một lần có việc rất phiền phức. Năm trước hàng anh em ta ph Nào ngờ năm lộn tháng qua, đến ngày ta về hưu, nhà thờ hư nát càng ngày càng thêm, tọa hướng lại chênh lệch không được sảng khoái. Gia dĩ anh em đồng hàng đều qua đời cả,may nhờ phúc ấm còn sống sót một lão này, lại hay đau ốm luôn, ngày càng suy yếu, trong lúc này nếu không kịp tu bổ thì e không có ngày nào mà làm được nữa. |
Trước mặt vườn này ta mua thêm một khoảnh đất hơn hai sào để cho rộng rãi an dưỡng, ngoài thời rào dậu kín đáo, trong thời trồng đủ các thứ hoa quả; ngày sau thành liêu, con cháu người nào túng thiếu cho được hưởng hoa lợi trong ấy, nhưng không được đốn chặt nhánh lá mà làm hại cây cối. Còn sở vườn Xuân Hòa, tuy có phòng thứ ba ở giữ, nhưng con cháu người nào không có chỗ ở, cũng được chia nhau mà ở, để công truyền dài lâu. Trên đây ta kể lại sự tích nhà thờ trải qua mấy đời rất rõ ràng, mong sao con cháu sau này noi gương sáng giữ gìn nề nếp được đời đời dài lâu, ấy là nguyện vọng tha thiết của ta. Mùa Xuân năm Nhâm Tý ( 1912) HƯU LÃO TỊNH AM CẨN CHÍ (1) tức Ngài Tôn Thất Trinh (ông Bác) và Tôn Thất Thoại (ông Nội) (2) tức Ngài Tôn Thất Hội (3) tức ngài Tôn thất Hiệp (4) tức ông Tôn Thất Đinh (đệ lục thế ) |
Ta bèn trình Bộ Công xin chiếu lệ tu bổ, được Bộ tâu chuẩn cấp cho số bạc 150$00 nhưng giao ta nhận lãnh mà tu bổ lấy. Của quan là long trọng, tuy ít vẫn quý; nhưng nhà thờ hư hỏng quá nhiều, số tiền ấy không thể làm nổi, cho nên ta phải tự xuất của nhà ra một số lớn, và chọn được ngày tốt (tứ tân) năm ngoái (Tân hợi, 1911)làm lễ thượng lương; tháng Giêng năm nay triệt hạ, đem tới trước và xây ngang lại tiền Nam, được hưởng tự nhiên ( Càn Tốn Hợi Tỵ ), khởi công xây cất từ đường và thành cửa, lan can đều hoàn bị cả, không đầy ba tháng đã được lạc thành, nhà cửa trang nghiêm, thờ lại như cũ.
